System kaucyjny

Od 1 października 2025 roku zacznie obowiązywać w Polsce system kaucyjny. Wprowadzone nowelizacją ustawy kaucyjnej zmiany mają na celu doprecyzowanie przepisów dotyczących wydawania, cofania i zmieniania zezwolenia na prowadzenie systemu kaucyjnego. Nowelizacja uwzględnia również postulaty branży dotyczące m.in. podążania kaucji za opakowaniem w całym łańcuchu sprzedaży, wyłączenie opakowań po produktach mlecznych czy wprowadzenia zharmonizowanego systemu oznakowania.

Zasady działania systemu

1. Przy zakupie napoju w opakowaniu z logotypem od klienta pobierana będzie kaucja. 

WAŻNE: kaucja zostanie doliczona do ceny napojów dopiero przy kasie,

2. Wszystkie jednostki handlowe, niezależnie od ich powierzchni, jeżeli oferują napoje w opakowaniach objętych systemem, będą pobierały kaucję. 

WAŻNE: nie ma tu znaczenia profil działalności danego sklepu tylko oferowane produkty,

3. Opakowania objęte systemem będą odpowiednio oznakowane, logotypem systemu kaucyjnego. 

WAŻNE: nie będzie możliwości odebrania kaucji za opakowania bez logotypu,

4. Kaucję będzie można odebrać przy zwrocie opakowania. 

WAŻNE: przy zwrocie opakowań, w celu odzyskania kaucji, nie będzie wymagane okazanie paragonu,

5. Opakowanie można będzie zwracać w dowolnym punkcie zbiórki – Obowiązek zbierania opakowań objętych systemem nałożony jest na sklepy powyżej 200 m2, a małe sklepy poniżej 200 m2 mogą dobrowolnie przystępować do systemu. 

WAŻNE: opakowań nie należy zgniatać przed oddaniem do punktu zbiórki,

6. Wprowadzono wymóg utworzenia co najmniej jednego stacjonarnego punktu odbierania opakowań i odpadów opakowaniowych objętych systemem kaucyjnym w każdej gminie. 

WAŻNE: możliwe będzie tworzenie punktów zbierania pustych opakowań poza jednostkami handlowymi.

Umowa z operatorem

Jednostka handlu detalicznego lub hurtowego przystępuje do systemu kaucyjnego na podstawie umowy zawartej z podmiotem reprezentującym, czyli tzw. operatorem, który posiada zezwolenie na prowadzenie systemu kaucyjnego. Tych operatorów jest kilku. To przedsiębiorca prowadzący jednostkę handlu o powierzchni sprzedaży nie większej niż 200 m² decyduje, z którym operatorem podpisze umowę po analizie warunków współpracy oraz oferowanego wsparcia technicznego. Umowa ta określa w szczególności zasady rozliczania kaucji oraz zasady zbierania i przekazywania opakowań i odpadów opakowaniowych powstałych z opakowań.

Obowiązkowa ewidencja

Przedsiębiorca prowadzący jednostkę handlu detalicznego lub hurtowego lub inny punkt zbierający opakowania uczestniczący w systemie kaucyjnym w zakresie co najmniej pobierania i zwracania kaucji oraz zbierania pustych opakowań i odpadów opakowaniowych będzie zobowiązany do prowadzenia ewidencji. Ewidencja ta będzie musiała być prowadzona z podziałem na poszczególne lata w postaci papierowej albo elektronicznej. Trzeba będzie w niej uwzględniać w danym roku kalendarzowym:

• liczbę nabytych i sprzedanych produktów będących napojami w opakowaniach na napoje objętych systemem kaucyjnym,
• liczbę zwróconych opakowań i odpadów opakowaniowych,
• wysokość pobranych, zwróconych i niezwróconych kaucji.

Przedsiębiorcy uczestniczący w systemie kaucyjnym jedynie w zakresie pobierania kaucji będą zobowiązani do prowadzenia ewidencji z podziałem na poszczególne lata, ale w wersji uproszczonej. Dla nich ewidencja obejmie liczbę nabytych i sprzedanych produktów będących napojami w opakowaniach na napoje objętych systemem kaucyjnym.

Jakie opakowania są objęte systemem kaucyjnym?

Są to:

• butelki plastikowe o pojemności do 3 litrów
• puszki metalowe o pojemności do 1 litra
• butelki szklane wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 litra
• które oznaczone są znakiem kaucji

Ile wynosi kaucja za poszczególne opakowania?

Kaucja za opakowania wynosi:

• 50 gr za butelki plastikowe o pojemności do 3 litrów
• 50 gr za puszki metalowe o pojemności do 1 litra
• 1 zł za butelki szklane wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 litra

Kaucje w systemie kaucyjnym – bez VAT

Nowe przepisy przewidują, że:

• Kaucja pobierana przy sprzedaży napojów w opakowaniach objętych systemem kaucyjnym nie podlega VAT – ani na etapie sprzedaży detalicznej, ani hurtowej.
• Zwrot kaucji w punktach zbiórki (w sklepach lub dedykowanych punktach) również nie będzie objęty VAT.
• Kwota kaucji podana na etykiecie powinna być w całości zwracana konsumentowi, bez potrąceń z tytułu podatku.

Rozliczenia między sklepami a operatorem systemu

Sklepy:

• przekazują pobrane kaucje operatorowi systemu, zgodnie z zawartą umową,
• otrzymują środki na wypłatę zwrotów kaucji, jeżeli prowadzą punkt zbiórki,
• nie wystawiają faktur VAT z tytułu rozliczenia kaucji – przekazywane środki nie podlegają opodatkowaniu.

Operator, który odbiera opakowania, jest zobowiązany do zwrotu kaucji prowadzącemu punkt zbiórki.

Jeżeli opakowanie nie zostanie zwrócone w ciągu 60 dni (lub innego terminu wynikającego z umowy), należy naliczyć VAT od zatrzymanej kaucji,